Mémé Zaffelare ten grave

Zaterdag 19 december 2009. De hemel is helder en het is behoorlijk koud. Het weer heeft de afgelopen dagen voor een sneeuwtapijt gezorgd, en een deugddoende zon schildert Zaffelare tot een winters tafereel als van lang geleden.
Vóór ons, de kist met het stoffelijk overschot van Marie Germaine Vermeulen, "Germaine" in den omgang, "mémé Zaffelare" voor haar kinderen en schoonkinderen, haar kleinkinderen en achterkleinkinderen. 95 is zij geworden en twee derden van die tijd heeft zij in Zaffelare vertoefd. Vandaag, 39 jaar na Cyriel, haar echtgenoot, wordt zij er begraven. (12-19)

Bij een zo rijk gevuld leven als dat van Germaine, verwacht je geen onbewogen afscheid. Dit is het ook niet geworden.
De winterse temperatuur en de sneeuwval van 't moment hebben velen (w.o. wel meer van haar 80- en 90-jarige zussen) ervan weerhouden om er op zaterdagochtend 19 december bij te zijn.
Niettemin was die voormiddag iedere stoel van de Kerk in Zaffelare bezet: geweten is dat de families Vermeulen-Dobbelare en Bundervoet-De Pauw behoorlijk uitgebreid zijn (voor enig zicht daarop, klik hier, resp. hier), maar bovendien was "straatloper" Germaine zeer gekend op de parochie! Moet gezegd dat ook de aanhang van haar talrijke kroost veelal present was hetzij een delegatie afgevaardigd had, duidelijk geapprecieerd door de familie, o.m. bij de begroeting in de rouwkapel vóór de aanvang van de uitvaartdienst.

Uit de uitvaartplechtigheid

Het concept van de uitvaartplechtigheid was dit van een traditionele begrafenis zoals Germaine er wel meer heeft meegemaakt in Zaffelare: met de klassieke liturgie en de traditioneel bijhorende Latijnse ritus, overigens -wat gezangen en muziek betreft- behoorlijk vertolkt door het onvolprezen familiaal gelegenheidskoor en -orkestje, het Collegium Familiale, samengesteld uit "de neefjes en de nichtjes". Spijtig wel dat de uitzonderlijke 'creativiteit' van enkele leden van dit jong familiaal gezelschap hierbij niet iets meer tot uiting mocht komen: de mémé had ook dít zeker op prijs gesteld!

We gaan ons in deze reportage beperken tot de expressie van enkele krachtige persoonlijke getuigenissen van Germaines kinderen, schoonkinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen, waarvan we er zeker van zijn dat zij, ook dié, zéker op prijs had gesteld.

Getuigenissen

door enkele van de (inmiddels 20!) achterkleinkinderen, Warre en Emma De Maesschalck:

Warre (9):

Meme, al onze tekeningen heb je steeds aan de muur ophangen. Bedankt voor alles. Je was altijd zo lief voor ons.

Emma (8):

Liefste meme Zaffelare,

Weet je mijn naam nog? Ik heet Emma Celine Germaine.
Ik ben naar jou vernoemd. Daarom vind ik het niet zo erg dat je mijn naam steeds vergat als ik kwam. 
Ik ben fier dat ik mag heten naar mijn overgrootmoeder. Zo draag ik altijd een stukje van jou met me mee en kan ik je nooit vergeten!
Ik ben nog maar 8 jaar en ik heb je niet zo lang gekend. 
Voor mij was je een lief, oud vrouwtje dat goed kon kaarten, veel vissen en een echte biljart in haar huis had.

In de kast bij Moeke en Peetje heeft mijn meter een kaartje gevonden en op dat kaartje stond een mooie tekst door jou geschreven (na haar 75ste verjaardagsfeest, nvdr.). Omdat afscheid nemen niet zo gemakkelijk is zou ik graag jou tekstje voorlezen.
Mijn mama vindt dat het precies is of je het gisteren zou geschreven hebben.

Beste,

Nog altijd terug denkend aan het schoon feest 
voel ik nog een geweldige dankbaarheid voor alles wat ge voor mij gedaan hebt.
De eene deed misschien wat meer dan de andere dat weet ik niet. 
Toch wens ik aan ieder mijne beste dank. 
Alles was zoo perfect in order en verzorgd en versierd en goed 
om er nog van te waterbekken,
en ik slaap zeer goed.

Het beste U toegewenst in alles
van uw oudje en meme 
aan al mijn lieve kinderen en schoone kinders en zeer lieve kleinkinderen.
Dank, dank, dank u 

Mamie

Ik denk dat ze er nu ook haar achterkleinkinderen bij zou zetten. 

Ik ben Emma Celine Germaine,
een mooie naam naar een fantastisch oudje. 

door één van de (29) kleinkinderen: Hendrik Lebon (29):

<<Aan meme & Marcus Vermeulen Bundervoet, Kerkstraat 88 9080 Zaffelare.>>
Het vaste adres van onze vakantiekaartjes die kleurrijk op de stoof staan ...
't Stoofke waarrond we vele gezellige uren met vraag en antwoord doorbrachten:
Sinterklaas - Pasen - Kerstmis.
"Ja, ja meme, we zijn naar de middernachtmis geweest ..."
"en mijn lief ... ja, ja mijn lief is katholiek!"
 "Da's wel da!"
"Oh gij rosse ..." klonk het als wij eens een goeie zet deden bij 't kaarten, met speelkaarten die ieder jaar met jouw afnemend zicht groter werden en die je op uw typische manier met je meme-handen vasthield.
- jouw handen die zo schoon konden "plakken",
- een heet brood uit den oven konden nemen,
- die, ook zag je nauwelijks, altijd ons voorhoofd bleven vinden om ons een kruiske te geven,
- en zo schoon konden zwaaien in de voordeur als we van den hof reden.

"Meme, 't is den Hollander hier ..."
 "Wie is dadde?"
"Van wie zijde gij?"
"Van al die nonkels en tantes die zo goed voor u gezorgd hebben",
een bijzondere waarde waar we naar opkijken en die ervoor gezorgd heeft dat je zo oud bent geworden!
Zo oud worden betekende voor ons veel verjaardagen vieren. Jij hield van feesten.

Liefste meme,
Ik schreef dit tekstje terwijl ik naar je keek,
je ademloze lichaam, zo rustig gestorven, in vrede!
jouw vrede waarvan ik hoop dat we die binnen onze familie voor altijd mogen bewaren!
Ik zie je neus, waarin ik de mijne herken.
Ik herken je ogen bij je zonen, je mond bij je dochters
en hoor ze lachen ... net zoals jij.
Je handen, je haar ... herken ik bij ieder van ons.
Iedereen heeft iets van jou, en daar zijn we echt fier op!
Wij allen samen vormen 1 grote Germaine: de één je kin, je karakter, de ander je voorhoofd ...
en zo blijf je bij ons. Voor altijd!
Rust nu maar meme. Op de plek waarvoor je gans je leven gebeden hebt.
Jij hebt hem echt verdiend: de hemel!
De deur zal daar zeker openstaan: "DA GE DAN NIE MOE BEL-LEU !!!".
"God zegene en God bewaart u !!!"

door één van de schoonkinderen, Caroline Vermeersch (46):

Dag meme,

Afscheid nemen blijft zó moeilijk en woorden schieten dan tekort maar toch …, toch is er iets waarvan ik voel…, dit moet ik je vandaag écht nog vertellen.
Ik heb iets voor je meegebracht: één hele mooie roos, speciaal voor jou -in naam van Luc- omdat ik weet dat hij je héél graag zag.
Ik wil jou ook heel erg bedanken, uit het diepste van mijn hart.
Maar niet alleen jou meme, ook de ganse familie voor alle vriendschap en warmte die ik ooit van jullie mocht ontvangen.
Eerst samen met Luc… Dat was een écht mooie tijd, maar ook daarna…, zonder Luc, en zelfs nu nog…, met Patrick erbij!
Nee, het is écht niet vanzelfsprekend dat je iemand opneemt in je familie, terwijl je… je eigen zoon of broer nog mist!
Bedankt meme!
Ik zal dit én jou, net zoals Luc, nooit vergeten en ik ben fier dat jij mijn schoonma was, maar ook héél blij dat ik nog altijd een deel van jouw fantastische familie mag zijn!

Liefs,
tante Caroline. 

door twee van haar kinderen, Johan (60) en Gaby (54):

Johan: In enkele woorden herinneringen ophalen van wie me het meest dierbaar was, is onbegonnen werk. Wat ons moeder vooral kenmerkte was haar diep geloof. Alles wat gebeurde in haar leven was de wil van God in wie ze een oneindig vertrouwen had. Bidden gebeurde dagelijks en naar de vroegmis gaan zolang het kon. Niets begon ze zonder een kruisteken of een kort gebed. Al haar vreugde, al haar verdriet legde ze in de hand van God. Het gaf haar kracht om steeds opnieuw te beginnen en optimistisch door het leven te gaan.

Gaby: Als 10de in de rij had ik het gemakkelijker dan de oudere zussen en broers om mijn weg te banen door mijn jeugd. Alle deuren waren reeds geopend (of stonden al minstens op een kier): wij mochten 'vroeger' uitgaan (en 'later' thuiskomen!), maar ook langer ‘studeren’! … en hadden minder verantwoordelijkheid te nemen in het huishouden. Ons ma besefte dat.
Haar rode draad in de opvoeding van haar kinderen was dan ook: “ik doe mijn best om voor iedereen gelijk te zijn, maar het is niet altijd mogelijk.”
En dat streven naar gelijkheid hield ze tot op de laatste dag vol, ook als we haar plagerig op de rooster legden en kritiek gaven op déze zus of dié broer, antwoordde ze kordaat: “iedereen doet het even goed!” en dan volgde telkens: “ik ben jullie zo dankbaar”.

Johan: Plagen is een Bundervoetziekte. Niemand die je meer hebben bijgezet dan je echtgenoot en jouw zonen. U was hun geliefkoosd slachtoffer. Je hebt veel moeten verdragen, meestal kon je er achteraf om lachen. Steeds heb je de plagerijen geduldig gedragen.
Kaarten was je geliefde hobby en je kon het ook goed. Een bezoek was geen echt bezoek als er niet gekaart werd. Zelfs je kinderen moesten het leren. Ook buitenshuis had je vaste kaartadressen. Zelfs toen je geheugen achteruit ging bleef je voornaamste verzet, het kaarten. Winnen of verliezen, het was je om het even, alhoewel, je was toch liever bij de winnaars...
Gaby: Je genoot enorm van de traditionele bijeenkomsten met de ganse familie op feestdagen en op oudejaar.
Vooral van je kleinkinderen –het zijn er 29 geworden!- genoot je met volle teugen en op je verjaardagsfeesten zorgden die steevast met het familieorkestje voor een aangepast muzikaal optreden. Het gaf je vleugels!

Johan: Goede werken doen was je lang leven. Langs de straat hollen, bij zieke mensen of ouden van dagen, jezelf echter rekende je nooit bij deze categorie; je was zogezegd nog te jong. Niets was je teveel. Op hoge leeftijd hebben we je moeten verbieden om nog met je fiets de straten af te dweilen, je werd een gevaar op de weg. Dan maar te voet tot het niet meer kon. Het viel je zwaar. Voor ons en voor velen van de parochie zult ge steeds een straatloper blijven.

 Gaby: Mémé, we hebben je op 8 maand tijd 3 keer in kritieke toestand naar het ziekenhuis gebracht. Je was toen al 90, en telkens opnieuw dachten we: dit wordt ons laatste afscheid. Maar je ongelooflijke wilskracht bracht je er telkens weer bovenop.
Ruim 4 jaar lang, hebben wij als familie Markus bijgestaan bij de thuiszorg. Markus, jij was de onmisbare schakel hierin; jij en ons ma voelden elkaar in alles aan en, als je al eens kort weg was, miste ze je erg.
Iedereen van de kinderen had hierbij zijn onuitgesproken taak en iedereen gaf het beste van zichzelf. Beste broers en zussen, jullie waren een tof team! In het bijzonder dank ook aan onze partners. Wij werden goed ondersteund. Zonder jullie zou dit nooit gelukt zijn.
Ma, we zijn je dankbaar voor een rijk en liefdevol leven. Je heengaan doet ons veel pijn. Het ga je goed hierboven. We zullen je heel hard missen, maar nooit vergeten!

---


Germaine, zomer 1990.

Testament

En als ik doodga huil maar niet
Ik ben niet echt dood moet je weten.
't Is maar een lichaam dat ik achterliet
Dood ben ik pas als je me bent vergeten.

En als ik doodga, treur maar niet
Ik ben niet echt weg moet je weten
Het is de heimwee die ik achterliet.
Dood ben ik pas als jij dat bent vergeten.

En als ik doodga, huil maar niet
Ik ben niet echt dood moet je weten.
't Is het verlangen dat ik achterliet.
Dood ben ik pas als jij dat bent vergeten.

Dood ben ik pas als jij me bent vergeten.

(Bram Vermeulen)

---

Exclusief muzikaal eerbetoon door de neefjes en de nichtjes

Het gelegenheidsorkestje, het Collegium Familiale della Via della Chiesa 88, was voor de gelegenheid alweer rijkelijk en rijkelijk gediversifieerd samengesteld uit:

Koor en koortjes: Bruno en Jeroen Bauwens, Astrid, Lore en Sam Creve, Katrien De Wilde, Hendrik en Willem Lebon, Kim en Lien Meirlaen, Maarten Moesen, Sofie Van Der Straeten.

- Blijf mij nabij,
- Kyrie,
- Panis Angelicus (4-stemmig: Hendrik, Katrien, Lore, Sam),
- Pie Jezu (2-stemmig: Lore, Sam),
- In this heart (Astrid, Lore, Maarten, Sam, Sofie),
- Heilig, heilig, heilig de Heer,
- Agnus Dei,
- Halleluia,
- Als moeder zong.

Voorzang: Sam Creve (Kyrie, Agnus Dei)
Zang solo: Astrid (Panis Angelicus) en Sam Creve (In Paradiso)

Instrumentisten:

Piano: Bruno Bauwens (Panis Angelicus, In Paradiso), Katrien De Wilde (Pachelbel), Willem Lebon (Halleluia)
Gitaar: Maarten Moesen (Heer God wij willen vragen, Pie Jesu)
Viool: Jeroen Bauwens (Pachelbel, Ave Verum Corpus)
Basgitaar: Kim Meirlaen (Pachelbel, Halleluia)
Concerto-accordeon: Bruno Bauwens (Ave Verum Corpus, Als moeder zong)
Kerkorgel: Katrien De Wilde (bij het buitengaan)

---

"Tomatensoep met ballekes"

Gebruikelijk bij een uitvaart is een begrafenismaal voor de familie en bekenden. Misschien niet zo gebruikelijk zou het, volgens de wens van de overledene, "Tomatensoep met ballekes" worden en, zoals wél gebruikelijk in het gezin Bundervoet-Vermeulen: iedereen evenveel ballekes!
Of deze egalitaire betrachting bij de ruim 130 disgenoten behaald is, wordt door onze waarnemer ter plaatse betwijfeld maar, in ieder geval: voor accidentele lokale onevenwichten in de ballekesverdeling werd meestal al vlug een ad hoc-oplossing gevonden waardoor 'ernstigere' discussies werden voorkomen...

 

"Elk afscheid betekent de geboorte van een herinnering."
(S. Dali 1904-1989)

 

Tot slot, een terugblik in de pagina's van het Bunderweb

Voor de reportage "Meme Zaffelare is niet meer", klik hier.

Voor de uitgebreide reportage "Meme Zaffelare 90" (18 september 2004), klik hier, met o.m.:
    - de uitvoering van het CAFÉ-CONCERT FAMILIAL 90UR LA GERMAINE. Klik daarvoor hier.
    - het optreden van SLETSE en COLLETSE ("DA 'K TAN NIE MOE BEL-LEU ...!"). Klik daarvoor hier.
    - de MÉMÉ 90-MEDLEY. Klik daarvoor hier.

Voor de unieke fotoreportage "Meme Zaffelare 80" (september 1994: ontluikend muzikaal e.a. talent bij de neefjes en de nichtjes!), klik hier.

Voor de familiekroniek van Cyriel en Germaine, klik hier.

We hebben er al meer naar verwezen, maar voor de indrukwekkende genealogische persoonskaart van Germaine Vermeulen, klik hier.

Redactie: Luc Bauwens (schoonzoon)